TÜRKİYE’DE KİTLE FONLAMASI

Kitle Fonlaması her ne kadar ülkemizde henüz yeni tanışmakta olduğumuz bir kavram gibi görünse de aslında bize yabancı değildir. “Bir elin nesi var iki elin sesi var” diyerek yardımlaşmaya ve “Birlikten kuvvet doğar” diyerek topluluk ile bir şeyler ortaya koymanın önemine değinen atasözlerimiz kültürümüzün kitle fonlamasının düşünme tarzına olan yatkınlığını göstermektedir.

Nedir bu kitle fonlaması? Kitle fonlaması, girişimcilerin veya fikir sahiplerinin (Bilinen girişimciliğin mantığından farklı olabilir.) internet tabanlı platformlar üzerinden yatırımcılardan doğrudan sermaye temin etmesine olanak tanıyan yenilikçi bir finansman modelidir.

Kitle fonlaması modeli yıllardır ülkemizde “İmece” adı altında okul inşaatlarında herkesin masrafın bir parçasını üstlenmesi, elbirliği ile köyün sulama kanalları inşaatının yapılması, düğünü olan komşulara parasal destek sağlanması, şeklinde yapılan yardımlaşma yönteminin internet yöntemini kullanılan modern bir yardımlaşma modeline evrilmesi olarak değerlendirilebilir. Tabii karşılığının çok net ve gerçekçi olduğu bir tasarım ile yatırımcıyı çektiğini unutmamak gerekir.

Dünyanın farklı yerlerinde 90’lı yıllardan itibaren birçok fikrin hayata geçirilmesine olanak sağlayan bu modelin ülkemizde kullanımı, daha çok yeni olup 2010 yılında kurulan ödül bazlı kitle fonlaması platformu ile ilk adımlarını atmış ve geçen 15 yılda finansal hayatımızda ve yatırımcıların kararlarında yer almaya başlamıştır. Türkiye’de Kitle Fonlaması uygulamalarında yasal mevzuat nedeniyle 2021 yılına kadar "Ödül ve Bağış Temelli" modeller uygulanmıştır. Mevzuattaki boşluğun doldurularak Kitle Fonlaması modeli ile ilgili kanuni düzenlemelerin yapılabilmesi için Ocak 2017 tarihinde bir yasa tasarısı TBMM’ye sunulmuştur. 5 Aralık 2017’de gerçekleşen kanun düzenlemesi sonrasında SPK tarafından Ekim 2019 ‘da Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yukarıda da belirttiğim üzere Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği (III – 35/A.1) (“Eski Tebliğ”) 3.10.2019 tarih ve 30907 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Ancak bu Tebliğ kapsamında sadece paya dayalı kitle fonlaması ile ilgili faaliyetler düzenlenmekteydi. 2 yıl gibi bir sürenin ardından Kitle Fonlaması Tebliği taslağı ("Taslak Tebliğ”) ise 26 Ağustos 2021 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) internet sitesi üzerinden kamuoyunun görüşüne açılmıştı. Bu taslak içerisinde Borçlanmaya dayalı kitle fonlamasının da kapsama alındığı görüldü. Yapılan çalışmalar sonucunda yenilenerek son haline getirilen Kitle Fonlaması Tebliği (III – 35/A.2) ("Yeni Tebliğ”) 27.10.2021 tarih ve 31641 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yeni Tebliğ ile paya dayalı kitle fonlamasına ilişkin uygulamada ortaya çıkan sorunların giderilmesi amaçlanmış ve ayrıca borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş oldu.

2021 yılından bu yana yani 2025 Kasım ayına kadar geçen sürede, SPK tarafından listeye alınan 19 platform bulunmaktadır. 10'un üzerinde platform en az bir kampanya yayınlanmıştır. Bu süreçte MKK verilerine göre kaydileşen toplam şirket sayısı 154, toplanan fon miktarı 1,23 Milyar TL’ye ulaşmıştır. MKK nezdinde kitle fonlaması yatırımcısı sayısı 44.954’e ulaşmıştır. Bu veriler gösteriyor ki 2021 yılında başarıyla tamamlanan ilk paya dayalı kitle fonlama kampanyasından bu yana, kitle fonlama ekosistemindeki büyüme devam ediyor. 154 şirket ve 1,2 milyar lirayı aşan yatırım miktarıyla yatırımcıların ilgisini ve inancı gün geçtikçe artırıyor. Paylaşılan veriler incelendiğinde yatırımcılar arasında en yüksek katılımın 21-40 yaş aralığında olduğu ancak yatırım miktarına bakıldığında 41-60 yaş aralığında daha yüksek katılımlı bir sonuç elde edildiği görülmektedir. Kitle fonlaması sistemindeki kadın yatırımcıların oranı ise her geçen gün yükselmektedir.